“Nyai Kar”
Dening : Uli Atiyani
“
sarungku ilang 2 !!”
Salah
sawijining warga desa Kambangan gembar-gembor ngarep omah karo ngumpulake
uwong-uwong sing padha jejagongan ana ngarep omahe. Kayane wis ora asing maneh
yen ana sing gembar-gembor sarung ilang, wis bisa ditebak yen sing jupuk sarung
kuwi ya Nyai Kar, wong tuwa sing ilang akale, ruarepe ya serem, nggawe bocah
cilik nangis kewedinen nanging uga ana sing seneng marang Nyai Kar kanggo
ledekan. Dheweke uga wis tuwa, umure kira-kira 70-an, uwonge gering, rambute
putih campur ireng awud-awudan ora tau rapi, kulite wis kirut, untune ireng,
pakeane uga mung nganggo jarik lan nggendong buntelan gombal, pegaweane ya
nyolong sandal, lan sarung, gembar-gembor, lan nembang. Awit kejadian kuwi,
warga desa Kambangan dadi ora wani njemur sarung ning jaba sebabe yen Nyai Kar
lewat mesthi dijupuk. Sanajan ana klambi apik-apik, nanging ya sing dijupuk
mung sarung. Biyene, Nyai Kar uwonge apik, eman maring tanggane nanging dadi
edan wiwit di tinggal bojo lan anake lagi dheweke umur 30-an. Ora ana sebab
apa-apa bojo lan anake ninggalna dheweke.
Sawijining
dina, Nyai Kar lagi kramasan ning kali cedhak Balai Desa, digrumung bocah-bocah
cilik padha ngguyu ndelengna dheweke kramas nyambi nembang. Nek Nyai Kar wis
gembar-gembor, bocah mau pada mlayu, nanging yen Nyai Kar nembang maneh, bocah
mau pada marani nggrumbung dheweke maneh. Embuh ora ngerti nembang apa bae, yen
sing nembang dheweke bisa nggawe wong ngguyu. Kadhang nembang Indianan, urung
rampung wis nyambung shalawatan lan disambung maneh dangdutan. Arepcen apik
swarane lan tembangan sing ditembangake saka lambene uga nyambung kabeh.
Siji-sijine sadulur Nyai Kar ning desa Kambangan mung Bi Akli sing esih
nganggep, liyane wis ora ngurusi dheweke.
“Aku
wis adus kyeh, aku arep maring omahe si Akli. Arep njaluk kluban.” ngomonge
Nyai Kar maring bocah-bocah sing esih nggrumbengi.
“Hahaha
Nyai Kar edan, horee.” jarene bocah-bocah cilik mau karo ngguyu.
Nyai
Kar nyauti maneh “Horeee.”
Bocah
cilik-cilik mau ora bosen-bosene ngintili Nyai Kar saka mburine karo ngeproki.
Sabab Nyai Kar mlaku karo pencak silat. Umure wis tuwa nanging awake esih
kuwat. Ana ing dalan, Nyai Kar weruh warung nanging ora ana sing jaga. Bocah
cilik-cilik mau uga wis pada lunga kabeh. Dheweke njupuki panganan sing lagi
didol dening Murni, banjur di buwangi ing dalan. Tanggane mung bisa gemboran.
“Mur!
Mur! Nyai Kar njupuki panganan ning warungmu!”
“Lho
piye sih jane? Panganan kok ya dibuwang-buwang kaya ngene? Eman-eman ta.” Jare
Murni
“Panganan
ora enak kie ta sing enak mung klubane si Akli.” jarene Nyai Kar.
Murni
ya ora tega ngganyami wong tuwa edan kuwi, mung njupuki panganan sing wis
dibuwangi banjur didol maneh. Saktekane ing omahe Bi Akli, Nyai Kar
gembar-gembor.
“Akli,
aku ngelih ! njaluk klubane, Akli? “ jare Nyai Kar
Nyai
Kar ora bisa mlebu merga lawange di kunci lan omahe sepi.
“Lunga
maring ngendi si akli? Ora ana wujude. Mati apa yah? “
Banjur
dheweke lunga menyang masjid sing ana ing ngarep omahe Bi Akli. Dheweke weruh mikrofon esih nyala nembe dicek dening
Rafi (penjaga masjid). Mikrofone dicekel
lan dheweke gemboran.
“Aaaaaaaaaaaaaaaaaaiii
lop yu mai darling, hahaha.”
“Astaghfirullah,
swarane sapa kuwi? Pasti Nyai Kar! “ jare Rafi, kaget.
Rafi
sing lagi wudhu arep adzan dhuhur kaget krungu swara wong tuwa sing wis ora
asing maneh gemboran nganggo mikrofon,
banjur diparani. Uwong-uwong desa uga padha kaget lan metu saka omah.
“Wong
gendheng kuwi kok bisa mlebu masjid? Rafi mengendi wae?” mature pak Rahman,
emosi.
“Wis,
hop, hop, hop, iki waktune adzan, Nyai arep ngapa? Rene mikrofone.” jare Rafi karo narik mikrofon sing ana ing tangane Nyai Kar.
“Mengko
disik aku arep nembang iki lho.“ jawabe Nyai Kar.
“Wis
ora usah nembang, mengko Nyai didukani dening Pak Rahman, kae lho uwong-uwong
pada keganggu.“ jare Rafi.
“Tapi
aku arep nembang iki lho.” jare Nyai Kar.
“Ora
usah Nyai, iki masjid dudu panggung, ora pareng kanggo nembang, hayuh tak
aterke balik wae.“ Jare Rafi.
“Nanging
mengko aku nembang ya?“ Takone Nyai Kar.
“Iya.”
Jawabe Rafi, banjur Nyai Kar di gandheng metu masjid lan dianterake balik
dening Rafi.
“Aku
emoh balik.“ Jare Nyai Kar, mandheg ing dalan.
“Lho
bisane emoh?“ Jare Rafi
“Aku
arep jaluk kluban tapi si Akli lunga.” Jare Nyai Kar.
“Yawis
tak tumbasake kluban nanging Nyai ora pareng nakal maneh ya? Lan langsung balik
omah.” Jare Rafi. Nyai Kar mung mantuk.
Nyai
kar mung plonga-plongo ning ngarep omah, ora ngerti arep mengendi, sebab uripe
pancen sepi, ora ana sing gelem mbatiri, mulane, dheweke seneng mondar-mandir
muteri desa. Akeh uwong sing melas karo dheweke, nanging ya ora ana uwong sing
gelem ngrawat dheweke, alesane ya Nyai Kar wong kentir sing nakal. Nyai Kar
duwe omah tapi turune ning endi-endi ora kadhang ana ing ngarep omahe uwong,
kadhang ya ana ing dalan, sak nemune tempat. Yen wis kerasa penak ya dinggo
turu, nanging yen ora kerasa penak ya dheweke luruh nggon liyane.
***
Wong
sing ana ing desa ora kabehane seneng maring Nyai Kar, salah sijine Pak Nasar
mantan (kepala desa).
“Esuk-esuk
turu ana ngarep omahku! ngotor-ngotori omah wae! heh wong gendheng! tangi!
tangi! lunga kowe! Wis esuk iki lho.” Jarene Pak Nasar, murka.
“Aduh,
lara, awakku lara, ampun aja dipentungi, aku ora ana salah karo kowe.” Jare
Nyai Kar, karo nangis kelaranen sebab Pak Nasar nggugah nyambi mentungi awake
Nyai Kar.
“Ora
salah! ora salah! Omahku dudu nggon nggo turu kowe! ndang lunga! awakmu mambu!“
Jawabe Pak Nasar, nggentak.
“Iya,
iya, iki arep lunga, aja dipentungi maneh, awakku lara.”
“Dhasar
wong gendheng!“ Jare Pak Nasar.
Nyai
Kar Banjur lunga maring omahe Bi Akli.
“Akli,
aku jaluk kluban.” Jare Nyai Kar.
“Aku
ora masak kluban.” Jare Bi Akli, banjur lunga ninggalna Nyai Kar.
Nyai
Kar balik maring omahe karo mlaku dingklik amarga dheweke awake bonyok. Rasa
ngelih lan larane balung sing kas di penthungi dening Pak Nasar ora dipikiri maneh.
Nalika srengenge wis metu, Nyai Kar esih jejagongan ana ing ngarep omah nyambi
nembang.
“Biyunge wis ora ana, bapake wis ora ana,
anake wis lunga kabeh, bojone diarepgan genderuwo, tung plak tung plak eyyy. “
“Kae
rupane Nyai Kar kok kaya ngana ta? Awake padha bonyok” Takone murni marang Bi
Akli.
“
Lha aku ya ora ngerti.” Jawabe Bi Akli.
“Lho
kowe piye ta?“ Murni takon maneh.
“Lho
aku kudu piye? Kon ngurusi wong gendheng kaya kuwi?” Jawabe Akli, ketus.
“Gendheng-gendheng
kaya kuwi sadulurmu lho, wong tuwa kuwi, ora pareng kowe durhaka maring sadulur
tuwamu, melas, dheweke wis ora nduwe sapa-sapa maneh, wis dadi kewajibanmu
ngrawat dheweke, merga ya kowe siji-sijine sadulur dheweke. Kowe kok ya tegel,
cuek marang Nyai Kar?” Jare Murni.
“Lho
sing penting aku esih gelem nganggep dheweke. Nek kowe gelem ngarawat ya rana
di rawat wae.” Jare Bi Akli.
***
Sawijining
dina, Nyai Kar marani omahe Bi Akli maneh arep njaluk kluban, dheweke
tumun-tumun rapi lan rambute digelung, ora awud-awudan maneh. Bi Akli heran,
weruh rupane Nyai Kar sing rapi, nganti ora kaya biyasane sing katon gendheng
lan ora keurus.
“Aku
pengen klubanmu.” Jare Nyai Kar.
“Aku
ora masak kluban! rana tuku godhong lembayung dhisik.” Jare Bi Akli.
“Tapi
aku ora nduwe dhuwit.” Jare Nyai Kar.
“Yawis
nganggo dhuwitku ya ora papa.” Jare Bi Akli.
Banjur
Nyai Kar lunga menyang warung tuku godhong lembayung. Bi Akli ora
mandheg-mandheg delengna rupane Nyai kar sing katon rapi lan bersih. Nyai Kar
uga gelem di prentah lan ngomonge tumun-tumun alus.
“Aku
masakna kluban ya?” Jare Nyai Kar.
“Iya,
kowe ngenteni ing kene, aja lunga-lunga.” Jare Bi Akli.
“Iya.”
Jawabe Nyai Kar.
Ora
suwi Bi Akli masak, Nyai Kar mung njupuk limang sendok tok banjur di wadai
plastik ngomonge arep di pangan ana ing omahe.
“Lho
kok njupuke malah secuil?” Jarene Bi Akli, Heran.
“Arep
tak pangan ing omah.” Jare Nyai Kar.
“Iya,
kowe arep ngendhi ta? Kok tumun-tumun rapi kaya ngene?” Jare Bi Akli, heran.
Nyai
Kar mung mesem lan langsung balik omahe. Esuk-esuk Bi Akli tuku godhong
lembayung kanggo masakna Nyai Kar kluban maneh. Saya suwe Bi Akli ora tega
ndelengna Nyai Kar urip dhewekan.
“Dina
iki arep nggaweake kluban kanggo Nyai, bener omongane si Murni wingi kae, wis
dadi kewajibanku ngrawat dheweke. Melas, wis tuwa, wis ora nduwe sadulur maneh
saliyane aku.” Jare Bi Akli.
Nanging,
dina iki Nyai Kar ora tumun maring omahe.
“Nang
ndi wong tuwa iki, kok ora rene-rene? Mriyang apa yah? Coba tak delok maring
omahe wae.” Jare Bi Akli.
Bi
Akli wis gembar-gembor ing omahe Nyai Kar nanging ora ana, dheweke bingung arep
nggoleki mengendi maneh. Sesuke maneh Nyai Kar uga ora tumun, ditiliki maring
omahe uga ora ana maneh, saya suwe uwong-uwong desa uga padha nakoni maring Bi
Akli nanging Bi Akli ora ngerti.
Wis
sewulan luwih Nyai Kar ora tumon, ora ana uwong sing ngerti dheweke lunga
mengendi, wong desa uga padha geger takon rana takon rene kabare Nyai Kar. Bi
Akli sadulur siji-sijine uga ora ngerti Nyai Kar lunga mengendi nganti ora
balik-balik, sing mbok mangerteni ya terakhir ketemu Nyai Kar jaluk dimasakna
kluban, lan ruarepe ya ora kaya wong gendheng, rapi lan bersih. Saya rene
beritane saya simarepg siur ora ana sing bisa dipercaya. Ana sing ngomong
minggat, ana sing ngomong nyasar ning desane uwong lan ora bisa balik, ana sing
ngomong dibuang dening uwong, ana sing ngomong diculik, lan ana sing ngomong
wis mati nanging ya jisime ora ana ing jero omahe lan warga uga wis ana usaha
nggoleki dheweke nanging ya ora ana asile. Nganti saiki Nyai Kar ora ketemu.
Saiki omahe dibongkar dening warga supaya ora ketok serem yen lewat saka dalan
ngarep omahe. Warga uga wis padha nganggep Nyai Kar wis mati.
***
